[Poradnik] Jak przyśpieszyć starego laptopa?

Wielu z was zapewne boryka się z problemem powolnie działającego laptopa. Często jest to spowodowane jego wiekiem, leciwymi – jak na dzisiejsze standardy – podzespołami bądź zaśmieconym systemem operacyjnym. W tym artykule chciałbym przybliżyć Wam najprostsze, a co najważniejsze, najbardziej efektywne metody na przyśpieszenie wysłużonego komputera mobilnego.

Gdy laptopy trafiają na serwis jednym z najczęstszych przyczyn powolnej pracy jest dysk twardy, na którym znajduje się system operacyjny. Jeszcze do niedawna, zdecydowana większość producentów w lwiej części komputerów przenośnych instalowała dość powolne dyski 2,5” o prędkości 5400 RPM. Z biegiem czasu, w momencie gdy system obciążany był coraz to większą liczbą symultanicznie działających programów, antywirusów i innych usług działających w tle, niska wydajność tych dysków stawała się mocno odczuwalna. Oczywiście oprócz optymalizacji systemu operacyjnego poprzez ograniczenie liczby wspomnianych aplikacji najczęściej stosowaną metodą na przyśpieszenie sprzętu jest wymiana dysku na nośnik półprzewodnikowy czyli SSD. Dyski SSD oprócz wielokrotnie szybszych wartości odczytu i zapisu danych, charakteryzują się zdecydowanie krótszym czasem odczytu. Wpływa to diametralnie na responsywność pracy nawet w najprostszych zastosowaniach takich jak przeglądanie stron WWW, korzystanie z podstawowych programów pakietu Office, czy samo uruchamianie się systemu Windows. Dodatkowo jest to bardzo prosta modyfikacja z tego względu, że kieszeń na dysk znajduje się zazwyczaj w łatwo dostępnym miejscu na rewersie laptopa. Jedynym minusem jest wciąż dość wysoki koszt dysków SSD, szczególnie jeżeli ma on posiadać zbliżoną pojemność do typowego dysku HDD.

Oprócz wymiany istniejącego dysku HDD na nowy SSD, są też inne, nieco bardziej budżetowe sposoby przynoszące wymierne korzyści. By ograniczyć koszty, możemy zdecydować się na zakup szybkiego dysku talerzowego np. o prędkości 7200 RPM, bądź nośnika hybrydowego SSHD. Szczególnie warte uwagi są te drugie, które łączą część zalet dysków SSD z dużą pojemnością HDD. Oczywiście ich wydajność nie jest tak spektakularna jak pełnoprawnych dysków półprzewodnikowych, lecz dla mniej wymagających użytkowników mogą okazać się idealnym półśrodkiem. Dodatkowo możemy zdecydować się na zastąpienie nieużywanego napędu na płyty DVD adapterem, mogącym pomieścić kolejny dysk, standardowo niemożliwy do zainstalowania. Ceny takich adapterów wahają się w granicach kilkunastu do kilkudziesięciu złotych, więc rozwiązanie to jest w zasięgu każdego zdecydowanego na upgrade użytkownika. Przykładową konfiguracją, którą moglibyśmy zastosować w przypadku użycia adaptera jest zakup mniejszego, a co za tym idzie tańszego dysku SSD, który zostałby użyty jako dysk systemowy oraz istniejącego HDD umieszczonego w adapterze jako magazyn danych. Rozwiązanie to przy względnie niskich kosztach pozwoliłoby na solidne przyśpieszenie lekko zestarzałego sprzętu.

Oprócz wymiany dysku, drugim często spotykanym „ulepszeniem” laptopa jest wymiana, bądź dodanie kości RAM. Pamięć RAM ma duży wpływ na działanie komputera, w szczególności gdy korzystamy z wielu programów jednocześnie. Nowoczesne komputery przyzwyczaiły nas do rozpieszczania użytkowników często niewykorzystywanym zapasem pamięci operacyjnej, lecz taka sytuacja nie zawsze miała miejsce. Jeszcze niedawno ceny pamięci RAM były na tyle wysokie, że nawet 4GB nie stanowiły standardu. Nieustannie rośnie jednak liczba zasobożernych programów, które potrafią zagospodarować nawet kilka gigabajtów pamięci bez większego problemu. Na szczęście sytuacja na rynku jest na tyle korzystna, że ceny podstawowych modułów można uznać za raczej niewygórowane. Tym samym rekomenduje się by podczas ulepszania sprzętowego starszych laptopów rozważyć zakup dodatkowej pamięci RAM. Myślę, że za obecny standard można uznać 8GB, co pozwala na bezproblemową pracę w większości zastosowań.

Jednym z częściej komentowanych na forach dyskusyjnych sposobów na przyśpieszenie komputerów przenośnych jest wymiana procesora. Jeszcze kilka lat temu, wielu z czołowych producentów pozwalało teoretycznie na taką możliwość, mimo to raczej niewielu użytkowników decydowało się na taki krok. Obecnie wiele procesorów mobilnych jest lutowanych na stałe do płyty głównej, więc w przypadku nowszych notebooków wymiana CPU nie jest już osiągalna. Pomówmy jednak o przypadkach gdy wymiana jest możliwa. Szybszy procesor zdecydowanie wpłynie na ogólną wydajność systemu, więc upgrade na pierwszy rzut oka wydaje się uzasadniony. Jednak ze względu na szereg czynników w dalszym ciągu może okazać się ekonomicznie nieopłacalny. Pierwszym z problemów jest dostępność procesorów mobilnych dla starszych platform. Większość z nich dostępna jest jedynie na rynku wtórnym, co wiąże się z wieloma problemami jak i pewnością zakupu. Sama wymiana może też wymagać od mniej doświadczonych użytkowników pomocy wyspecjalizowanego serwisu co zdecydowanie podniesie koszty takiego przedsięwzięcia. Wydajniejszy procesor może również generować więcej ciepła, co z kolei może przyczynić się do przegrzewania komputera, bądź zdecydowanie głośniejszej pracy. Generalizując, jest to bardzo ryzykowny krok i pomijając szczególne przypadki, raczej jest to nieopłacalne i problematyczne rozwiązanie, przeznaczone dla tzw. „entuzjastów”.

Na samym końcu chciałbym napisać kilka słów na temat czyszczenia laptopa zarówno fizycznym jak i programowym. Z biegiem czasu, komputery kumulują wiele przestarzałych plików systemowych, programów (z których wielu użyliśmy tylko raz) i innych zbędnych elementów. Wpływa to na ogólną wydajność i nie jest nowym stwierdzenie, że laptop tak jak każdy inny komputer wymaga okresowego „czyszczenia”. Możemy to przeprowadzić na wiele sposobów, z których najszybszym jest standardowy format i wgranie świeżego systemu operacyjnego. Dla wielu jest to jednak coś bardzo problematycznego, wymagającego zmian wyrobionych przez lata przyzwyczajeń. Istnieją też inne metody i programy, które za pomocą algorytmów usuwają zbędne bądź przestarzałe pliki. Wartymi polecenia są m.in. Ccleaner, czy narzędzie oczyszczania dysku Windows. Warto bronić się także przed niebezpiecznym Malwarem i wirusami za pomocą renomowanych programów antywirusowych. Oprócz nazwijmy to metaforycznego czyszczenia software’owego nie można zapominać o czyszczeniu fizycznym sprzętu. Komputery przenośne wykorzystują cyrkulację powietrza do chłodzenia kluczowych podzespołów, co niestety przyczynia się do osadzania kurzu na radiatorach. Po wielu latach bez odpowiedniej konserwacji, kurz może doprowadzić do zatkania otworów wentylacyjnych i tym samym przegrzewania podzespołów. Jeżeli laptop cierpi na nadmierne nagrzewanie się po kilkunastu/kilkudziesięciu minutach pracy to należy zwrócić uwagę, czy jest on prawidłowo wyczyszczony. Niestety najczęściej wiąże się to z rozebraniem zwartej konstrukcji komputera, ze względu na utrudniony dostęp do części chłodzących. Niemniej, wyspecjalizowany serwis jest w stanie wykonać tego typu usługę w cenie maksymalnie kilkudziesięciu złotych.

Mam nadzieję, że choć część z wymienionych porad przyczyni się do przyśpieszenia pracy waszego komputera przenośnego. Oczywiście nie jest koniecznym przeprowadzanie wszystkich operacji z tym związanych, lecz moim zamiarem było przybliżenie najczęściej wybieranych i najbardziej przystępnych możliwości.
Życzę powodzenia!